In Monza is het besluit wereldkundig gemaakt: Michael Schumacher stopt aan het einde van het seizoen als Formule 1-coureur. FORMULE 1 RaceReport-medewerker Adam Cooper legt de (ontbrekende) puzzelstukjes op de juiste plek en analyseert de timing van ’Der Michael’.

Ik heb geloof ik in Monza wel honderd gesprekken gevoerd over Michael Schumacher, maar er is er één die me echt aan het denken heeft gezet. Een voormalig Formule 1-coureur vertelde me dat één van Michaels sterkste punten is dat hij, wanneer het ook maar even mogelijk is, problemen al op kon lossen voordat hij in de auto stapte. In de gevallen dat hij impulsief moest handelen – Adelaide, Jerez en Monaco dit jaar – hebben we gezien wat er kan gebeuren als hij niet lang de tijd heeft om na te denken.

Maar wat is het verband met afgelopen weekend? Nou, het schijnt dat deze oud-coureur eens naast Michael zat, toen hem out of the bluewerd gevraagd hoe het was om met pensioen te zijn. Ik heb gereden in toerwagens en sportscars, dat gevoel is niet te vergelijken met het stoppen met de Grand Prix-racerij, zei hij. Michael knikte, alsof hij het antwoord opsloeg op zijn harde schijf. Voorbereiden en rationaliseren, met andere woorden.

Het hele punt van dit verhaal is dat dit gesprek niet de afgelopen zomer plaatsvond, maar alweer zes of zeven jaar geleden. Dus, voor op z’n minst die periode heeft Michael zich tot op een bepaald punt bezig gehouden met de gedenkwaardige aankondiging die in Monza werd gedaan.

Zijn aanvankelijke monoloog na de race voor het oog van de televisiecamera’s was vrij fascinerend. Of je nu van hem houdt of hem verafschuwt, je moet Schumi het krediet geven voor het vinden van de juiste woorden om zijn gevoelens te omschrijven. En dan nog niet eens in zijn moedertaal, terwijl er over de gehele wereld miljoenen mensen naar hem kijken. We kunnen alleen maar gokken wat voor emoties er door hem heen gingen.

Het meest interessante ding dat hij zei, vertelde hij pas later. Tijdens de relatieve kalmte van de persconferentie. ,,In Indianapolis”, antwoordde hij op de vraag wanneer hij definitief had besloten te stoppen met racen. Niet na dat weekend, maar tijdens. Aangezien de Amerikaanse Grand Prix op 2 juli werd verreden, wisten we vanaf dat moment dat hij zijn beslissing twee maanden geleden al had genomen.

Het was een onverwachte onthulling die geheel nieuw licht wierp op wat er de afgelopen weken was gebeurd. Ik dacht aan statements van Ferrari, gesprekken met verschillende managers van coureurs en ga zo maar door. Men bleef maar suggereren dat er nog geen beslissing was genomen en bleef er maar op wijzen dat iedereen die anders beweerde dom bezig was. Maar het plaatje was dus al duidelijk.

Gaat hij met pensioen of niet?

Schumacher zei verschillende keren vroeg in het seizoen dat hij de mogelijkheid wilde hebben om aan het eind van het seizoen een beslissing te nemen. Ferrari-president Luca di Montezemolo zei dat Michael het waard was om op te wachten. Na het seizoen zou het bekend worden. Hoe Kimi Raikkonen, Felipe Massa en toentertijd zelfs Valentino Rossi in dat plaatje pasten bleef onduidelijk.

Daarna deed Ferrari in de zomer de belofte dat de bekendmaking in Monza zou geschieden. Een veel logischer moment met het oog op contractuele verplichtingen van andere coureurs. Maar dit creëerde een complicatie, want nu moest Schumacher besluiten al dan niet te stoppen terwijl de titelstrijd nog niet was beslist.

Zou een achtste wereldtitel het ideale moment zijn om te stoppen, of zou dat hem de moed geven om door te gaan? Moeilijk te zeggen, maar het leek er op dat hij niet in de luxepositie zou verkeren om te zien wat de stand van zaken in het kampioenschap was. De impressie die enkelen kregen was dat het team begin september een beslissing eiste.

Nu weten we dat de hele zaak anders was. Het lijkt er op dat juist Schumacher zijn eigen beslissing naar voren bracht, zodoende moet hij één van de initiatiefnemers zijn geweest voor de bekendmaking in Monza. Italië was niet de deadline voor zijn beslissing; het was gewoon een manier om groots zijn geheim met de rest van de wereld te delen.

Dus, wat is er de afgelopen zomermaanden achter gesloten deuren allemaal gebeurd? Ik ben er niet zeker van, ik was per slot van rekening niet de enige die een paar weken geleden dacht dat Schumacher er over nadacht om nog even door te gaan. Het leek gewoon niet de juiste tijd om te stoppen, gezien de geweldige periode die hij op het moment meemaakt. Maar ondertussen bleef al het gezeur over wie er anders in 2007 voor Ferrari zou rijden maar doorgaan. Zou Michael ’zijn’ team echt willen delen met Kimi Raikkonen?

Veel mensen dachten dat het onmogelijk was, omdat de geruchten van Raikkonen-naar-Ferrari-in-2007 vorig jaar begonnen en aangenomen werd dat de Fin de overstap alleen zou maken mits Schumacher vertrok. Ik heb de twee buiten het circuit met elkaar op zien trekken en ik weet dat er sprake is van een bepaald respect voor elkaar. Een mate van respect die Schumacher niet heeft voor, laten we zeggen, Juan Pablo Montoya. Men verdenkt Kimi ervan dat hij weinig bezorgdheid had over zijn toekomstig teamgenoot en de gedachte om Schumacher als eerste teamgenoot in dezelfde auto te verslaan klonk aantrekkelijk.

Laten we aannemen dat Michael Kimi zag als een vriend met wie hij binnen een team kon samenwerken. Maar waarom zou hij plotseling afstappen van het principe van een duidelijke tweede coureur binnen het team in de slotfase van zijn lange loopbaan? Waarom zou hij het plotseling op willen nemen tegen een snelle, jonge superster? Het leek gewoon niet te kloppen.

Om die reden leek het rond de lenteperiode logisch dat Raikkonen in plaats van een zekerheidje bij Ferrari, ineens een kandidaat werd bij Renault om Fernando Alonso op te volgen. Dat kon alleen maar betekenen dat Schumacher door zou gaan.

Uiteraard kunnen we er alleen maar naar gissen of de discussie tussen het Raikkonen-kamp en Renault-teambaas Flavio Briatore een manier was om een plan B te smeden en/of dat de Fin nog niet voor de volle zekerheid contractueel verbonden was aan de Scuderia. Kimi zelf bleef herhalen dat er nog geen beslissing was genomen en Ron Dennis maakte duidelijk dat hij Raikkonen, tot hij ander bericht had ontvangen, wilde proberen te behouden.

Na de race in Monza vertelde Jean Todt dat er tijden terug al een definitieve overeenkomst was gesloten, zoals veel mensen altijd al dachten. ,,Het belangrijkste is dat we nooit een voorcontract hebben gehad. We tekenden een contract, dat was het. Soms moest ik wel een beetje lachen om al die geruchten over Kimi. Ook als er weer eens werd gesuggereerd dat we een persoonlijke meeting met Kimi hadden…”

Een ander intrigerend deel van het verhaal ontvouwde zich toen Raikkonen een mogelijke kandidaat bij Renault begon te worden. Massa werd genoemd als kanshebber bij verschillende teams en in Canada, slechts één week voor Indianapolis, vertelde Red Bull-teambaas Christian Horner openlijk dat de Braziliaan een grote kanshebber was op een stoeltje bij zijn team. Als dat waar was, dan zou Schumacher inderdaad samen met Raikkonen een duo vormen, waardoor er geen ruimte meer was voor Massa. Wat was toen het echte scenario?

Ik denk dat we het volledige verhaal nooit te horen zullen krijgen. Maar misschien is het niet geheel toevallig dat het de vrijdag van het Grand Prix-weekend in Indianapolis 30 juni was. Dat is een datum die vaak wordt geassocieerd met opties die in contracten staan. Maar ja, Michael zei dat hij het team pas na Indy op de hoogte had gesteld van zijn besluit.

Maar gebeurde dat toen Ferrari had besloten definitief voor Raikkonen te gaan? Er was ook iets gerelateerd aan het contract van Massa rond die tijd, zoals Schumacher duidelijk maakte tijdens de persconferentie in Monza. Hij vertelde dat de Braziliaan een grote rol had gespeeld in zijn besluitvorming en de Duitser impliceerde ook dat Raikkonen sowieso wel zou komen.

,,Het heeft totaal geen zin om de toekomst van een jonge, getalenteerde coureur als Felipe in de weg te staan”, zei Schumacher. ,,Gezien mijn vervanger… Ik was me er al enige tijd van bewust, maar wat betreft Felipe was het duidelijk dat zijn toekomst rond Indianapolis besloten moest zijn. Ik wilde hem niet dwars zitten en ik geloof in zijn talent. Ook als mens waardeer ik hem.”

Hij scheen vrij oprecht te zijn in zijn lof voor Massa, maar aan de andere kant gaf Schumacher ons ook sommige interessante, kleine aanwijzingen.

Vertrok Michael of moest hij vertrekken?

Zoals eerder al opgemerkt, wordt er gesuggereerd dat Schumacher tot op zekere hoogte is gepusht om met pensioen te gaan, was het niet door de omstandigheden dan wel door iets anders. Eén welingelichte Formule 1-insider durfde zelfs te zeggen dat hij ’in de rug was gestoken door Todt’.

Dat lijkt wat ver te gaan, getuige de relatie tussen beide mannen, maar de basisimplicatie intrigeerde. Het lijkt er op dat Schumacher niet de volledig vrije hand had en misschien werd hij wel neergezet in een situatie die wij twee, drie jaar geleden niet hadden voorzien.

Ten eerste, het ziet ernaar uit dat Michael geen invloed had op de komst van Raikkonen. Ferrari verkoos Kimi boven Fernando Alonso (die van Renault naar McLaren gaat en dus openstond voor avances van een ander team). Ferrari wilde Kimi in 2007, al dan niet naast Michael.

Deze focus op de toekomst was onvermijdelijk, vooral omdat er enige onduidelijkheid is in het management omdat er veel contracten aflopen. Schumacher zou spoedig stoppen, en als Raikkonen eenmaal had getekend kon het team zich rond hem gaan vormen. Omdat hij nu eenmaal de toekomst in zich heeft. Ferrari had al naast Raikkonen gegrepen toen hij bij Sauber zat en voor McLaren koos. Misschien wilde Ferrari gewoonweg niet nog een paar seizoenen wachten op de Fin.

Dan was er nog Massa, die duidelijk geen gewone tweede coureur is. Hij is bekend met de familie Todt en heeft een soort speciale positie waarin Rubens Barrichello nooit heeft gezeten. Wat zijn verhouding ook is met Schumacher, Todt moest ook voor ’zijn’ jongen zorgen, die duidelijk nog een mooie carrière voor zich heeft. Hij had altijd weer een testrol op zich kunnen nemen, maar het vooruitzicht om te degraderen was nu niet bepaald fijn. Hij had het in 2003 ook al eens een jaartje gedaan.

Er was dus een poging gedaan om voor de Braziliaan een onderkomen te zoeken, maar Todt zat in een moeilijke positie. Hoe kon hij Massa onderbrengen bij een ander team zonder dat hij wist of Schumacher wel of niet door zou gaan? Met andere woorden: voor september moest hij weten wat Michaels toekomstplannen waren.

Zo komen we weer terug bij Indianapolis. Schumacher zat inmiddels in de positie waarin hij wist dat Kimi zijn teamgenoot zou worden en hij wist ook dat hij ervoor kon zorgen dat Massa op de reservebank plaats moest nemen. Iets wat Todt liever niet zag gebeuren. En Michael heeft, zoals we allemaal weten, enorm veel respect voor zijn baas.

De persconferentie in Monza maakte duidelijk dat Schumacher meer dan dondersgoed wist hoe de situatie voor Massa was en dat hij vroeg of laat een besluit moest nemen. Na de race vroeg ik zijn manager Willi Weber of Michael liever bedenktijd tot het einde van het seizoen had gehad. Weber gaf een typisch Weber-antwoord.

,,Nou, je weet dat je op dit moment geen goed werk voor het team doet”, vertelde hij. ,,In de laatste tien jaar hebben we samengewerkt als een team, als een familie mag ik wel zeggen. We zijn zo close dat ik niet vind dat je op zo’n manier met een vriend om moet gaan. Je moet samenwerken op een vriendelijke manier en dat is de reden waarom je een vroege beslissing moet nemen.”

Maar was het geen mooi gebaar geweest om hem, gezien zijn plaats in de Ferrari-historie, wat meer tijd te gunnen? Dit keer was hij wat opener. ,,Nee, niet echt. Ik zie geen enkele reden waarom dat zou moeten. Je kunt zeggen dat je stopt en dat meteen vertellen, of doorgaan en dat ook onmiddellijk laten weten. Wat ik bedoel te zeggen, er wordt ook een klein politiek spel gespeeld. Je moet op heel veel kleine dingen letten.”

Toen ik hem vroeg of hij met politiek doelde op de complicaties gezien de Massa/Todt-connectie begon hij te lachen…

Kimi

Hoe zat het dan met Raikkonen? Het zou te ver gaan om te zeggen dat Schumacher bang voor een jongere, snellere Kimi zou zijn. Kom op, we hebben het hier wel over Michael Schumacher. Ik weet zeker dat hij er het volste vertrouwen in had om de Fin over een geheel seizoen gezien te verslaan. Hij had elf seizoenen voorsprong bij Ferrari, veel kennis van de Bridgestones, was fysiek in orde, perfectionistisch en ga zo maar door.

Al zou Raikkonen in de kwalificaties sneller zijn, dat is niet iets om je voor te schamen. We weten allemaal wat een jonge Alain Prost deed ten opzichte van Niki Lauda en wat Ayrton Senna op zijn beurt tegenover Prost deed. Michael deed het zelf ook, Nelson Piquet en Riccardo Patrese kunnen er over meepraten. Zo gaat dat nu eenmaal in het racen.

Maar het punt is, waarom zou je je zorgen maken? Michael heeft zoveel bereikt, waarom zou hij zichzelf in de positie manoeuvreren om het tegen zo’n groot talent als Kimi op te moeten nemen in zijn laatste seizoen, of op z’n minst één van z’n laatste seizoenen?

En dat is ook wat hij in grote lijnen toegaf na de race. Het was niet de angst om van Kimi te verliezen, maar hij realiseerde zich wat er allemaal bij kwam kijken om het tegen de Fin op te nemen. De Fin, die zonder twijfel beter is dan zijn tien vorige teamgenoten.

,,Je hebt al je motivatie en energie nodig, ouder worden helpt dan niet echt mee”, zei de 37-jarige Schumacher. ,,En zie dat dan maar eens een heel seizoen vast te houden. Ik kon me niet voorstellen dat ik dat nog in me had. Ik had geen reden om me zorgen te maken, over niemand en ik denk dat het (stoppen, red.) nu mooier is dan als je aan de andere kant staat.”

Na de race sprak ik ook nog even met Todt. Ik legde hem uit dat hij altijd heel weloverwogen de teamgenoten van Schumacher aanstelde. Dacht hij echt dat de combinatie Raikkonen/Schumacher zou kunnen werken? Hij reageerde geprikkeld.

,,Het komt er niet van. Wederom, dat is een goed iets voor jou. Jij doet je werk, ik doe mijn werk. Mijn werk zit er op, we hebben Kimi en Felipe.”

Ik gaf niet op, en waagde het er op. Dus het heeft geen effect gehad op Michaels beslissing?,,Er zullen mensen zijn die zeggen dat Michael stopt omdat hij het niet tegen Kimi op wilde nemen. Die mensen zijn gewoon dom.”

Zo, is dat ook duidelijk…

Een andere dynamiek

De laatste maanden hebben we Michael met z’n allen van dichtbij gevolgd en aangenomen dat hij geworsteld heeft met het doorhakken van de knoop, maar in feite maakte hij zich klaar voor de consequenties. Denk er maar eens over na. Het besluit is rond 30 juni genomen, misschien zelfs wel voor de race. En van een echte titelstrijd was toen geen sprake.

Ferrari was vol optimisme afgereisd naar Montréal, maar kwam van een koude kermis thuis toen Alonso zijn vierde zege op rij scoorde. Drie van die vier keer moest Schumacher genoegen nemen met de tweede plek, de vierde race was Monaco. En niemand anders dan Michael zelf is de enige om te beoordelen hoe hij, met die situatie in het achterhoofd, dacht over zijn toekomst.

Daarna draaide het allemaal om. Er was een verandering in het gevoelige machtsevenwicht tussen Ferrari en Renault, Bridgestone en Michelin. Dat weekend besloot Schumacher, al dan niet voor de race, te stoppen, maar hij won wel. Gevolgd door nog twee spectaculaire overwinningen in Frankrijk en Duitsland. En toen was het kampioenschap ineens weer helemaal open.

Dat was misschien wel iets wat hij niet had voorzien. In feite had hij het waarschijnlijk gewoon naar zijn zin. Meer dan hij in lange tijd had ervaren.

Ironisch genoeg groeide de druk naarmate zijn achterstand op Alonso kleiner werd, langzaam aan had Schumacher steeds meer te verliezen. Als het besluit om te stoppen voor wat innerlijke rust had gezorgd, dan was nu het tegendeel waar. Misschien zagen we wat tekenen van die druk in Hongarije en Turkije. Van buitenaf leek het er op alsof hij nog steeds in de greep was van ja of nee. Misschien werd hij wat afgeleid door de gedachte of hij niet te vroeg had besloten te stoppen, hoewel dat misschien wel wat vergezocht is.

Uitgemaakte zaak

Gedurende het weekend in Turkije werd steeds duidelijker dat Michaels pensioen in Monza naar buiten gebracht zou worden. Er waren al suggesties dat Ross Brawn een sabbatjaar zou nemen – onmogelijk als Schumacher door zou gaan. Flavio Briatore had daarvoor al duidelijk gemaakt dat hij nog had geprobeerd om Raikkonen te contracteren, iets wat niet was gelukt. En daar bovenop kwam nog eens Massa, die herhaalde zich geen zorgen te maken over zijn toekomst. Allemaal aanwijzingen over Michaels toekomst.

Ook heerste er binnen het team een soort lichaamstaal waardoor nog maar eens duidelijk werd dat dit het enige mogelijke scenario was. En dan was er nog eens de vreemde toevalligheid dat Massa in Istanbul zijn eerste Formule 1-race won, waarmee hij iedereen bewees that he can get the job done.

In het weekend tussen Turkije en Italië was Schumacher aanwezig bij een Ferrari-evenement op de Nürburgring. Of hij op deze afleiding tijdens de strijd om de titel zat te wachten was de vraag en het was alsof hij zijn fans in eigen land nog één keer gedag kwam zeggen. Vroeg in het weekend op Monza was het een uitgemaakte zaak. Ferrari sprak niet van een bevestiging na de race over de line-up van 2007, maar Michael zou zijn eigen aankondiging doen. Dat kon maar één ding betekenen.

Iedereen verbaasde zich erover dat de aankondiging niet op de rustige donderdagmiddag werd gedaan. Er was het naïeve idee dat Schumacher en het team zich tot na de race niet bezig hoefden te houden met alles wat er in de media rondom hen gaande was. Zit op zich wat in! Het ideale scenario was dat Michael de race zou winnen, zodat hij op de persconferentie meteen op het nieuws in kon gaan. Met een tweede of derde plek zou het plan ook doorgang kunnen vinden.

Het probleem was wat er zou moeten gebeuren als hij niet op het podium kwam, of in het slechtste geval bij een startincident betrokken zou raken. De FIA kwam het team tegemoet door de persconferentiezaal aan te bieden. Schumacher mocht dan zijn zegje komen doen nadat de topdrie een reactie had gegeven.

Michael probeerde zichzelf zo min mogelijk bezig te houden met al die stressvolle zaken om hem heen, maar zonder twijfel durf ik te beweren dat de stress invloed op hem had. Ik hield hem in de gaten op de grid en, zeker voor zijn doen, leek hij overal te zijn.

Nadat hij zijn auto op de grid had geparkeerd ging hij zoals gewoonlijk nog even plassen. De pitbox van Toro Rosso was het dichtst bij. Toen hij naar buiten kwam liep hij bijna pardoes tegen RTL-interviewer Kai Ebel aan. Op zich niet vreemd, beide partijen hebben een contract waardoor Ebel Schumacher voor de race nog even kan spreken. Normaal gebeurt dat in de buurt van de auto en praat Michael nog wat met Todt en Brawn. Dit keer niet, nu gebeurde het op weg naar de pitmuur. Ver weg van de auto.

Fotografen haastten zich er naar toe en toen Ross richting de auto liep, realiseerde Michael zich dat hij in het middelpunt van de belangstelling stond. Om een beetje privacy te creëren pakte hij de paraplu die zijn fysiotherapeut vasthield en bedekte hij hiermee zijn gezicht enigszins.

Daarna spong hij over de muur naar de auto en een kwartier voor de start begon hij zich te prepareren. Zijn balaclava ter bescherming, daarna de helm op ondanks een klein opstootje met een wesp! Daarna ging hij in de auto zitten, misschien wel de enige plek waar hij even van wat relatieve rust kon genieten. Veel eerder dan normaal.

Het was opmerkelijk om te zien. Nog opmerkelijker was het om te zien dat hij zich er weinig tot niets van aantrok in de vijf kwartier die daarop volgde. Niks geen teken van de druk waaronder hij voor de start nog stond. Zo’n prestatie was een kampioen waardig en hij verschafte zichzelf de mogelijkheid om de aankondiging te doen zoals hij zelf wilde.

Voor Schumacher en Ferrari had het niet beter kunnen lopen. Het enige wat er aan schortte was een podiumfinish voor Massa, dat zou de perfecte foto op hebben geleverd. Misschien dat we Jean Todts gedroomde podium, zoals gezien in Duitsland, volgende maand nog te zien krijgen na de laatste race van het seizoen (en dus ook Schumachers laatste race) in Brazilië…