Opnieuw is er ophef ontstaan rond Michael Schumacher en Ferrari. De hele paddock valt over hen heen. De meest succesvolle Formule 1-coureur is in Monaco publiekelijk terechtgesteld. FORMULE 1 RaceReport-redacteur Adam Cooper legt uit hoe het zover heeft kunnen komen.

Ik keek de kwalificatie in Monaco, zoals gewoonlijk, bij de Zwembad-chicane. Dit is niet alleen hét deel van het circuit waar de bolides echt tot de limiet gaan, het grote tv-scherm even verderop zorgt ervoor dat je de sessie aardig kunt volgen. En we wisten allemaal dat ons iets geweldigs te wachten stond, een spetterende sessie. Maar er was niemand die dit verwachtte.

Ik zag Michael Schumacher over de curbstones gaan bij de exit van de chicane waar ik stond te kijken. Even later zag ik zijn moment in Rascasse op het televisiescherm. Ik had geen geweldig zicht op dat moment en een herhaling zag ik evenmin, maar ik was verbijsterd. Mijn eerste reactie was opkomende boosheid. We waren allemaal beroofd van een spannend einde van een sportwedstrijd – de strijd om de pole in Monaco.

Binnensmonds schold ik, om daarna meteen terug te gaan naar de pit. Ik was benieuwd. Benieuwd wat de reactie zou zijn. Had ik echt gezien wat ik dacht gezien te hebben? Wat zouden mensen van andere teams hiervan vinden? Zouden ze echt durven zeggen wat ze ervan vonden?

Ik had me achteraf nergens zorgen om hoeven maken. De eerste die ik tegenkwam was Flavio Briatore. Hij was razend. Zoals iedereen eigenlijk die ik daarna tegen het lijf liep. Ferrari, of Schumacher op z’n minst, dachten dat ze wel even een trucje uit konden voeren. Alsof we Sneeuwwitje en de zeven dwergen waren, zoals Briatore het treffend omschreef. Er moest iets gebeuren.

Voordat de situatie uit de hand begon te lopen, had Ferrari’s technisch-directeur Ross Brawn – die er zelf ook wat geshockeerd uitzag – de ondankbare taak om uit te leggen wat er was gebeurd. ,,Michael verloor de controle over de auto in de naar links afbuigende bocht. Hij blokkeerde de remmen, kwam naast de ideale lijn te zitten en haalde de bocht niet meer. We moeten hem nog even spreken om na te gaan wat er precies is gebeurd. Maar er werd behoorlijk gescholden over de boordradio. Zoiets doen we niet expres. Michael had al een erg goede ronde gereden en zag kans om zijn tijd te verbeteren. Dus nee, het was niet met opzet.”

Renault en de andere teams konden zich de moeite besparen om te protesteren bij de stewards, Zij hadden het incident al bestempeld als ’vreemd’ en gingen het onderzoeken. Hun beslissing werd pas openbaar gemaakt toen de uiteindelijke conclusie op papier was gezet, dat vergde heel wat tijd. De ondertekening gebeurde om 22:22 uur. Dat kwam deels omdat de GP2- en de Porsche Super Cup-race nog verreden moesten worden en ook daar moesten de stewards opletten. Verder was de beslissing zo belangrijk, dat het onderzoek grondig moest gebeuren. Een foute beslissing zou fatale gevolgen kunnen hebben.

Het was geen verrassing dat de pers bovenop het verhaal dook. Michael werd uitgemaakt voor valsspeler in de Britse zondagkranten. Ook in andere landen waren er soortgelijke headlines. Er was ook geen enkele reden om een voorzichtig oordeel te vellen. Michael werd veroordeeld en de stewards hadden duidelijk laten weten wat ze ervan vonden. Een mening die zoals gezegd laat op de zaterdagavond geopenbaard werd.

Wat was er nu echt gebeurd?

Het is makkelijk om met allerlei complottheorieën aan te komen zetten. Want dat is wat er gebeurde. Voor het weekend zouden Schumacher en Ferrari deze mogelijkheid al hebben besproken, wilden de geruchten ons doen geloven. De ’grap’ in de paddock was dat Felipe Massa de boodschap verkeerd had begrepen. En dat hij daarom in zijn eerste ronde was gecrasht in plaats van zijn laatste. We mogen de feiten niet uit het oog verliezen. Ik kan me niet voorstellen dat Ferrari zulke klinkklare onzin als het opzettelijk creëren van een dusdanige gele-vlagsituatie echt vooraf had besproken.

Dat gezegd hebbende, het was wel handig dat Schumacher als eerste van de toppers het circuit opging, zodat hij op z’n minst in de gelegenheid was om te doen wat hij heeft gedaan. En uiteraard, als zijn laatste vliegende ronde er één uit de categorie briljant was geweest dan had hij zo’n actie helemaal niet nodig gehad. Laat staan uitgevoerd. Hij zou zijn tijd verbeteren en had vervolgens even af moeten wachten of Fernando Alonso nog sneller zou kunnen.

Zijn eerste sectortijd was goed, de tweede niet. Dat wist Michael. Of hem dat nu wel of niet over de radio is meegedeeld, hij kon het ook aflezen op zijn stuur. Want die informatie heeft hij tot zijn beschikking. En hij had zelf ook wel aan kunnen voelen dat dit niet de perfecte ronde was, op instinct. Wat hij ook wist was dat hij de opgelopen achterstand in de laatste sector niet meer goed kon maken. En al zou hem dat lukken. Veel sneller dan de rondetijd die hij al had staan zou hij toch niet meer gaan.

Hij had op volle snelheid door moeten rijden en zijn ronde af moeten maken. Daar had hij recht op, of zijn ronde uiteindelijk langzamer of sneller zou zijn, dat maakt niet uit. Dat was juist soort van doorslaggevend bewijs voor de stewards. Waar ze dan ook aan refereerden in hun statement. Wat de stewards niet konden doen was de gedachtegang van Michael nagaan. Ze konden wel kijken naar de telemetrie, waarop precies staat wat er is gebeurd. De stewards moesten hard bewijs vinden. En ze vonden een stok om mee te slaan, de remdruk die Michael toepaste op weg naar Rascasse…

De meest voor de hand liggende conclusie is dat Michael ’iets’ van plan was toen hij de bocht naderde. De auto spinnen met hevig blokkerende banden, zoiets. Dan zou hij voor een blokkade hebben gezorgd (dus: gele vlaggen) waardoor de baan geneutraliseerd zou worden. Weerhield het elektronische systeem, dat er normaal voor zorgt dat de Ferrari op de baan blijft, Schumacher hiervan, waardoor zijn sabotage-act geen doorgang kon vonden? Dat is één van de vele oogpunten waaruit je de situatie kunt benaderen.

Ferrari zou later aanvoeren dat hij op de limiet reed en harder remde. Om zo de verloren gegane tijd terug te winnen. Het leidde echter tot het verliezen van de controle over zijn bolide. De waarheid zal, zoals zo vaak, wel ergens in het midden liggen. Er was frustratie van zijn eerdere fout, andere coureurs kwamen de hoek om en konden niet zien dat hij daar stond. Zin in een botsing had hij niet en in een reflex deed hij wat hij deed.

Zoals iemand het later treffend omschreef: het was een ’Michael-moment’, iets wat we wel vaker gezien hebben als de man onder druk komt te staan. Adelaide ’94, Jerez ’97? Ook andere, minder bekende incidenten werden in de loop van het weekend opgerakeld. Zeg maar de momenten dat hij wel met zijn auto aan de kant ging, maar ook weer niet van harte. Zoals verschillende keren bij startincidenten het geval was. Rode vlag, iemand? Het werkte een keer in Hockenheim, niet in Oostenrijk. Toen stapte hij toch maar uit omdat het bij het inzetten van de safetycar bleef.

Bekender is misschien het voorbeeld van de kwalificatie in Silverstone, nog maar een paar jaar geleden. Schumacher en zijn toenmalige teamgenoot Rubens Barrichello spinden opzettelijk om zo in de kwalificatie als eerste naar buiten te mogen vanwege de verwachte regen. Anderen reden opzettelijk langzaam of gingen nog even op de rem staan vlak voor start/finish, de Ferrari-coureurs prefereerden een spin. Maar in eerste instantie waren het gewoon twee spins, de waarheid kwam later uit…

Een beginnersfout?

Hoe dan ook, Michael ’verloor de controle’ in Rascasse, maar er is geen logische verklaring. Of de blokkerende wielen nu het gevolg waren van een opzettelijke fout of van een verkeerde inschatting. Het waren die bizarre stuurbewegingen die ervoor zorgden dat hij vlak naast de vangrail tot stilstand kwam. Die klopten niet, net als het afslaan van de motor. Iedereen in de paddock weet dat het sturen niet klopte. Zo stuur je niet als je nog geen twintig kilometer per uur rijdt, dat is gewoon verre van logisch.

Probleem is alleen dat we het hier wel over waarschijnlijk de beste coureur aller tijden hebben. Ik heb Schumacher zien spinnen in de Argentijnse regen op een recht stuk. Hij maakte een volledige draai, komt met zijn neus weer de goede kant uit, rijdt verder en verliest amper topsnelheid. Ik heb hem races zien winnen die hij helemaal niet had kunnen winnen. Hij vond grip in de regen, op het gras en zelfs op het gravel, terwijl anderen maar wat aan het prutsen waren. En ook dit weekend was hij op zondag buitengewoon goed. 78 ronden lang reed hij op de limiet.

Ik zeg niet dat hij foutloos reed, want dat is het juist op dit niveau. Je kunt simpelweg geen foutloze race rijden. Michael heeft in de race een dozijn momenten gehad waarbij hij net even iets blokkeerde of dat hij een bocht net niet optimaal doorkwam. Maar die momenten overleefde hij en van buitenaf kunnen we niet beoordelen hoe dicht hij bij de afgrond was. Afgrond in de zin van bijvoorbeeld een vangrail, om in het geval van Monaco even iets te noemen.

Hoe verklaar je dan wat de stewards later beschreven als ’absoluut onnodige stuurbewegingen, net zo lang tot het zeker was dat hij de bocht niet meer normaal door kon’? Ik vroeg het zondagavond aan Jean Todt, maar hij leek niet te begrijpen waar ik op doelde. Hij keek me aan en herinnerde me aan Australië. Dat Schumacher toen een fout maakte en daar de prijs voor betaalde.

Iedereen die Schumachers actie via de onboard-beelden heeft bekeken, zou er eigenlijk eens op de volgende manier tegen aan moeten kijken. Stel dat dit hem was gebeurd in ronde 78 van de race, of desnoods in één van de 77 andere ronden. Zou hij dan ook langzaam richting de vangrail zijn gereden, zonder een poging te ondernemen de auto weg te krijgen en zijn weg te vervolgen? Oordeel zelf maar.

Je hoeft geen Einstein te zijn om door te hebben dat Schumacher slechts enkele meters achteruit had moeten rijden om daarna alsnog de bocht door te kunnen komen. Achter hem was plek genoeg om gestrande auto’s te parkeren. Als hij echt had gewild, had hij de auto in z’n achteruit kunnen schakelen en achteruit kunnen rijden naar die uitloopzone. Dan zou hij een sportief gebaar hebben gemaakt om de anderen zo min mogelijk dwars te zitten.

En boven alles weet Schumacher waar dit soort uitloopzones zijn in grindbakken over de hele wereld. Hij heeft al zovaak aangetoond dat hij zich bewust is van alles wat er om hem heen gebeurt. Zijn excuus om niet achteruit te rijden had dan ook te maken met andere deelnemers, het zogenaamde verkeer. Andere vraag: wanneer liet Schumacher voor het laatst zijn auto afslaan, in welke situatie dan ook? Het overkomt hem gewoon nooit. De stewards oordeelden dat de motor afsloeg omdat Schumacher dat wilde. De conclusie werd getrokken uit de data en door zijn handelingen die te volgen waren via de onboardcamera.

Toen de motor nog liep had hij de kans om weg te komen, maar hij koos ervoor om dat niet te doen. Probleem was dat deze motor het zondag nog 78 ronden vol moest houden, terwijl de temperatuur steeds verder opliep. Op een zeker moment was het tijd om de krachtbron af te laten koelen.

Het voordeel van de twijfel

Na de race hoorde ik het verhaal van twee van de hoofdpersonen, Michael Schumacher gaf een briefing in de pit en later sprak ik Jean Todt bij het Ferrari-motorhome. Tegenover een kleine groep journalisten deelde hij zijn visie. Schumacher sprak vrij uitgebreid. Hij vond het waarschijnlijk beter om voor zichzelf op te komen dan zich te verschuilen. Op de één of andere manier was het best indrukwekkend wat hij zei.

,,Het was best teleurstellend om ervoor te gaan zonder dat je ertoe in staat bent om iets recht te zetten”, vertelde de Duitser. ,,Hoewel er genoeg bewijs was dat in mijn voordeel sprak. Plus dat we nog belangrijke informatie hebben overlegd wat van buitenaf gewoonweg niet te zien was.”

,,Maar hoe dan ook, in sommige situaties hebben mensen vooraf al een oordeel over mij. Daar betaal ik nu de prijs voor. Dat hebben we gedaan, in stijl. We hebben gedaan wat we konden in de race en er nog wat punten aan over gehouden. Nu is het zaak om vooruit te kijken.”

Hij had geen tijd voor de suggestie dat ’iedereen’ dezelfde mening deelde. ,,Als je zegt iedereen, dan is dat iedereen met wie jij gesproken hebt. Want mensen die het met ons eens zijn, die zeggen niks omdat daar geen aanleiding toe is. Anderen wel. Daardoor word ik ook niet op de feiten beoordeeld. Ik heb zo mijn vijanden en die ken ik ook. Voor mij is het veel belangrijker dat ik zelf weet hoe het is gegaan. En ik zie geen aanleiding om dat nu tot in detail uit te leggen.”

,,Veel mensen geloven wat ze willen geloven, of het bewijs nu iets anders uitwijst of niet. Ik geef meer om mensen die er wel toe bereid zijn om me te geloven. Die hebben mijn uitleg ook niet eens nodig, omdat ze geloven in wie of wat je bent. Daar ga je al. Ik bedoel, dit is niet het einde van de wereld. Het leven gaat door. En in mijn geval betekent dit dat er nog elf races te gaan zijn.”

Todt gaf toe dat deze storm van kritiek voor hem als een verrassing kwam. ,,Ja, ik kan wel zeggen dat ik me hierover heb verbaasd. Maar ergens is dat ook niet zo vreemd, mensen reageren tegenwoordig altijd heftig. Ik probeer dat te voorkomen, want ik weet precies wat er aan de hand is. Dat gezegd hebbende, Michael heeft in het verleden fouten gemaakt. Fouten die hij later heeft toegegeven.”

,,Maar ik ken geen enkele coureur, meervoudig kampioen of niet, die nooit fouten heeft gemaakt. Gisteren maakte Michael een fout, als coureur. Maar hij deed niks onsportiefs tegenover zijn collega’s. Het is een loze discussie, iedereen heeft er toch zijn eigen mening over.”

,,Ik weet heus wel dat het grootste deel van de Formule 1-volgers roept dat Michael het opzettelijk heeft gedaan. Als hij voor een tribunaal zou staan, dan zou hij het voordeel van de twijfel krijgen. Laat ik het zo maar zeggen. Niemand kan precies aantonen wat er is gebeurd. Met de data en informatie die wij hadden, hebben we geprobeerd aan te tonen dat onze coureur een fout heeft gemaakt. Er werd amper naar gekeken.”

Loyaliteit

Todt staat achter Michael, net als Brawn. Die eer komt hen toe. Want uiteindelijk kennen zij hem een stuk beter dan wij met z’n allen. Als coureur en als mens, ze hebben samen wel meer stormen overleefd. In het verleden is Schumacher wel vaker het vuur aan de schenen gelegd. Ook wel eens onterecht, alleen maar om tegen de coureur te zijn. En juist Todt en Brawn wisten toen dat hij echt onschuldig was.

Maar dit keer heb ik het gevoel dat ze Michael vrij probeerden te pleiten terwijl hij niet vrij te pleiten was. Dat is niet echt fair. Ik kan alleen maar bedenken dat Michael werd overvallen door een moment van waanzin, madness. Zo extreem dat hij het later niet eens kon geloven. Kon hij het niet volledig uitleggen en rechtvaardigen, zelfs niet tegenover Ross en Jean?

Hij had even na de kwalificatie naar buiten kunnen komen om een verklaring af te leggen. ,,Shit, ik deed dat uit frustratie omdat de kans op een goede rondetijd was verkeken. Ik realiseerde me meteen dat ik een vrij domme actie heb begaan en heb er nu spijt van.” Iets in die geest. Maar als hij was bezweken onder de druk om het toe te geven dan had hem dat misschien nog wel meer problemen opgeleverd. Want hij heeft dit weekend heel wat kritiek te verduren gehad. En aangezien dat het geval was, konden zijn bazen iets anders doen dan hem verdedigen? Het leek erop dat men bij het verhaal bleef in de hoop dat het wel over zou waaien.

Zondags vroeg ik een teambaas wat hij van het hele gebeuren vond. Let wel, zijn eigen coureur was vorig jaar betrokken bij een incident in het vorstendom. De boodschap was duidelijk. Zulke acties zijn onvergeeflijk. En een coureur moet ten koste van alles eerlijk zijn tegenover het team, zijn verontschuldigingen aanbieden voor wat hij heeft gedaan. En wat er tegen de journalisten wordt gezegd is dan weer een ander probleem.

Zowel Todt als Schumacher zag een samenzwering van de verschillende vijanden die op de paddock rondlopen. Er werd flink uitgehaald naar Schumacher. Todt deed dat op zijn beurt weer richting de stewards in een persmededeling van Ferrari.

Over het algemeen was zijn aanpak weinig respectvol te noemen. Ik heb niemand gesproken die totaal niet twijfelde aan de actie van Schumacher. Sommigen probeerden het van de positieve kant te bekijken, dat zo’n groot coureur zoiets nooit zou doen. Maar ook zij moesten toegeven dat ze door hun eigen ogen waren bedrogen.

Er wordt vaak gezegd dat je door je collega’s beoordeeld moet worden. Als dat het geval was geweest, dan was Schumacher waarschijnlijk voor het leven geschorst in plaats van dat hij naar de laatste plek op de grid was gestuurd. De meeste toppers wilden publiekelijk niks zeggen, maar wat ze er van dachten was wel duidelijk. Uiteraard was er wat gedoe rond het uitblijven van een statement van de GPDA. De GPDA-bijeenkomst op Silverstone wordt interessant, neem dat maar van mij aan.

Punt is dat de collega-coureurs veel beter in staat zijn om de actie van Schumacher te beoordelen. Pedro de la Rosa maakte van zijn hard geen moordkuil, hij haalde keihard uit naar de Ferrari-coureur. Eerst was Michael in zijn ogen een superster, nu een nobody.

Terechte straf of niet?

Veel misbaar werd er door Ferrari gemaakt over de opgelegde straf. Maar het gaf simpelweg de visie van de stewards weer. Vergeet niet dat Giancarlo Fisichella zijn drie snelste rondetijden kwijtraakte voor het ophouden van één auto, namelijk die van David Coulthard. Zijn actie was misschien wat onhandig, maar zeker niet opzettelijk.

Alonso was de enige coureur wiens startpositie werd beïnvloed door de actie van Michael. Maar dat was niet alles. Er moest als het ware een voorbeeld gesteld worden. Niet alleen naar de andere 21 coureurs, ook naar de mannen in de GP2, Formule 3 en Formule Renault. En naar al die andere coureurs over de hele wereld die hogerop willen. Als je maar wat ’aanklooit’, dan krijg je straf. Dat was de boodschap.

Het is ook belangrijk om op te merken dat de FIA een manier vond om de coureur te bestraffen terwijl er tegen de beslissing geen beroep mogelijk was. De conclusie van de FIA was bindend en er kon niet tegen geprotesteerd worden. Tot frustratie van Ferrari.

Todt: ,,Zelfs de rechter heeft niet altijd gelijk, ook niet als het zijn mening is. Uiteindelijk, als je dieper op het fenomeen Schumacher in wil gaan, is het aan de mensen om over hem te oordelen. Zelf verkeer ik in de positie dat ik hem erg goed ken. Daar ben ik blij mee, ik respecteer hem, bewonder hem en ben van mening dat hij één van de beste personen is die ik ooit heb ontmoet. Maar nogmaals, ik kan er niet voor zorgen dat bepaalde mensen er net zo over denken.”

Het trieste van het hele verhaal is dat iedereen juist blij was dat Schumacher zich weer in de titelstrijd kon mengen. Zelfs mensen die nooit fan van hem zijn geweest vonden het leuk om de naam Schumacher weer vooraan te zien. Niet dat iedereen meteen wil dat hij zijn achtste titel wint, maar als Alonso pas in oktober tot kampioen wordt gekroond is dat wel zo leuk.

Tot op zekere hoogte zijn Schumachers incidenten in het verleden enigszins in vergetelheid geraakt. De laatste jaren was er relatief weinig ophef rond de zevenvoudig kampioen. Zijn contributie aan de sport weegt vele malen zwaarder dan de controverse die hij in de loop der jaren heeft meegemaakt. Deze situatie is nu misschien wel veranderd. Al blijft hij racen in 2007, hij heeft niet genoeg tijd meer over om de madness van Rascasse uit te wissen.